Ustanowienie zabezpieczenia spłaty rat jest sposobem na ograniczenie ryzyka, jakie ponosi bank, pożyczając pieniądze kredytobiorcy. Jeśli przedsiębiorca przestanie regulować swoje zobowiązania kredytowe, bank – po dopełnieniu formalności – będzie mógł zaspokoić swoje roszczenia z zabezpieczenia. Oznacza to, że będzie mógł np. sprzedać obciążony przedmiot, a uzyskane pieniądze pokryją dług przedsiębiorcy (pożyczony przez niego kapitał wraz z odsetkami i innymi opłatami, np. kosztami windykacji).
Choć obowiązek ustanowienia zabezpieczenia kredytobiorcy najczęściej poczytują jako uciążliwy i kosztowny, to wiąże się on również z przywilejami. Im solidniejsze zabezpieczenie przedstawi przedsiębiorca, tym lepsze warunki kredytu (niższą marżę i prowizję) może otrzymać.
Mimo często nieco wyższej ceny kredyt bez zabezpieczeń jest najwygodniejszą formą finansowania bankowego. Brak zabezpieczeń to mniej formalności i oszczędność czasu.
Zabezpieczenie na przedmiocie umowy (samochodzie, nieruchomości, maszyn produkcyjnych) ma dodatkową wadę: ogranicza swobodę dysponowania tą rzeczą. Choć jej właścicielem ciągle pozostaje kredytobiorca, to bez zgody banku nie może sprzedać danego przedmiotu. Ewentualna transakcja zbycia będzie się mogła odbyć dopiero po uzyskaniu zgody kredytodawcy przy jednoczesnym przeniesieniu zabezpieczenia na inny przedmiot.
Podstawowy podział zabezpieczeń kredytowych obejmuje zabezpieczenia osobiste i rzeczowe.
Zabezpieczenia osobiste charakteryzują się tym, że za długi kredytobiorcy względem wierzyciela (banku) odpowiada inna osoba (np. poręczyciel, ubezpieczyciel).
Zabezpieczenia majątkowe dają bankom możliwość zaspokojenia roszczeń z posiadanego przez kredytobiorcę majątku (firmowego lub prywatnego).
Forma wymaganego zabezpieczenia zależy m.in. od przeznaczenia kredytu, pożyczanej kwoty, okresu spłaty i kondycji finansowej przedsiębiorcy.
WEKSEL IN BLANCO
Zawierając umowę kredytową, przedsiębiorca może podpisać weksel in blanco, który zobowiązuje go do zapłaty wpisanej na wekslu kwoty na rzecz posiadacza wierzyciela. W momencie wystawiania weksla nie ma na nim jednak wymienionej kwoty należności. Tę może uzupełnić sam bank w momencie, w którym zajdą okoliczności (wymienione w deklaracji wekslowej) uprawniające wierzyciela do wykorzystania weksla.
Wystawionego weksla nie można anulować w sposób inny niż zniszczenie. Dokument ten nie traci ważności, dlatego istotne jest, by po całkowitej spłacie kredytu, odebrać go od banku i zniszczyć, aby nie dostał się w niepowołane ręce.
PORĘCZENIE CYWILNE
To jedna z najprostszych i najpopularniejszych form zabezpieczeń, stosowana głównie w przypadku kredytów na niewysokie kwoty.
W ramach tego zabezpieczenia kredytobiorca wyznacza osobę trzecią, która będzie odpowiadała za jego ewentualne długi swoim majątkiem.
Przyjmując rolę żyranta, poręczyciel zobowiązuje się do regulowania należności kredytowych w sytuacji, gdy kredytobiorca przestanie płacić raty.
Zależnie od zapisów umowy, bank może w pierwszej kolejności mieć obowiązek próbowania ściągnięcia wierzytelności z majątku kredytobiorcy, a w przypadku porażki, uciec się do wezwania żyranta do zapłaty należności.
Żyrant może odpowiadać swoim majątkiem do pełnej wysokości długu (kapitału wraz z odsetkami i innymi opłatami kredytowymi) lub tylko do ustalonej w umowie kwoty.
AWAL (PORĘCZENIE WEKSLOWE)
To dodatkowe zabezpieczenie, stosowane do poręczenia kredytowego i weksla in blanco.
Po ustanowieniu żyranta i wypełnieniu weksla in blanco przez kredytobiorcę wyznaczony przez niego poręczyciel może zostać proszony przez bank do podpisania weksla kredytobiorcy. W ten sposób staje się solidarnie odpowiedzialny za realizację zobowiązania wekslowego do jego pełnej kwoty lub wskazanego limitu (zależnie od ustaleń).
CESJA WIERZYTELNOŚCI
Cesje wierzytelności najczęściej stosuje się do umów polis na życie do kredytów hipotecznych.
Na mocy umowy cesji wierzytelności na zabezpieczenie kredytobiorca zobowiązuje ubezpieczyciela do tego, by ewentualne odszkodowanie z polisy wypłacił bezpośrednio bankowi. Środki te zostaną w pierwszej kolejności przeznaczone przez bank na spłatę zadłużenia kredytobiorcy.
GWARANCJA BANKOWA
Na mocy gwarancji bankowej gwarantem wobec instytucji udzielającej przedsiębiorcy kredytu staje się inny bank. Gwarancje tego typu są stosowane wówczas, gdy firma nie posiada stosowanego majątku, który mógłby zostać ustanowiony jako zabezpieczenie, oraz nie ma możliwości wyznaczenia poręczyciela.
Szczególną formą gwarancji są gwarancje de minimis, udzielane przez BGK.
Gwarancje bankowe są płatne.
