Ekspektatywa to tzw. wierzytelność przyszła, czyli przyszłe prawo do jakiegoś dobra, prawo które dopiero się obejmie. Jest to sytuacja, gdy warunki prawne do powstania danej wierzytelności nie zostały jeszcze całkowicie spełnione, i oczekuje się na ich wykonanie (np. poprzez realizację danej czynności).
Ekspektatywa jest prawem majątkowym dziedzicznym oraz zbywalnym, zatem może być także przedmiotem obrotu na rynku wtórnym.
W kontekście kredytów hipotecznych pojęcie ekspektatywy jest stosowane w przypadku umów między deweloperami czy spółdzielniami a osobami, które chcą nabyć dopiero budowane mieszkanie. Jako, że przeniesienie prawa własności może nastąpić dopiero po wyodrębnieniu oddzielnym nieruchomości lokalowych w danym budynku (założeniem dla tego lokalu odrębnej księgi wieczystej), ekspektatywa jest gwarantem, „obietnicą” ustanowienia odrębnej własności lokalu. Ekspektatywy deweloperskie czy spółdzielcze są obowiązkowe, gdyż znacznie zwiększają bezpieczeństwo nabywców.
Ekspektatywa zawierana jest w formie pisemnej pod rygorem nieważności. Nie jest konieczne, by miała formę aktu notarialnego. Dopiero zbycie ekspektatywy odrębnej własności lokalu wymaga formy aktu notarialnego.
Ekspektatywa może podlegać egzekucji. To oznacza, iż w przypadku bankructwa lub nierzetelności dewelopera związanego z nabywcą ekspektatywą, nabywca może zawnioskować do sądu o to, aby przedsięwzięcie ukończył inny wykonawca.
W przypadku spółdzielni, o ustanowienie ekspektatywy może wnosić tylko członek spółdzielni. Musi on jednak także zobowiązać się do pokrywania kosztów zadania inwestycyjnego w części przypadającej na jego lokal, m.in. poprzez wniesienie wkładu budowlanego. Zbycie, nabycie czy dziedziczenie ekspektatywy odrębnej własności lokalu może nastąpić jedynie wraz z wkładem budowlanym.