Co dzieje się z rachunkiem osobistym oraz zgromadzonymi na nim środkami, gdy umiera jego posiadacz? Procedury postępowania różnią się między sobą w zależności od tego, czy istnieją współwłaściciele do konta. Analitycy Comperia.pl zapytali o to banki.
Nie ma współwłaścicieli
Co dzieje się w sytuacji, gdy zmarły posiadał samodzielne konto, a w dodatku nie upoważnił nikogo do zarządzania nim? Po otrzymaniu przez bank aktu zgonu (lub jego odpisu) umowa wygasa, środki są blokowane na koncie, konto nie jest oprocentowane, środki czekają na wypłatę przez osoby uposażone.
Środki zgromadzone na koncie zostają rozdysponowane na podstawie postanowienia sądu o stwierdzeniu nabycia spadku albo aktu poświadczenia dziedziczenia sporządzonego przez notariusza.
Do spadku po posiadaczu rachunku nie wchodzą jedynie koszty pogrzebu oraz środki wypłacone w ramach dyspozycji wkładem na wypadek śmierci (o tym w dalszej części).
Co z kontem wspólnym?
W przypadku śmierci jednego ze współposiadaczy konta osobistego, banki stosują dwa rozwiązania - albo przekształcają rachunek ze wszystkimi środkami w konto indywidualne współposiadacza pozostającego przy życiu (zmianie ulegają strony umowy, ale pozostałe postanowienia są bez zmian), albo blokuje połowę środków do chwili rozstrzygnięcia kwestii spadkowych.
W pierwszym przypadku spadkobiercy mają prawo ubiegać się o zwrot części środków z rachunku, ale już nie od banku, ale od właściciela (a wcześniej współwłaściciela) rachunku.
Pełnomocnictwo po śmierci nic nie daje
Istotną informacją jest ta, że pełnomocnictwa do konta wygasają po śmierci jego posiadacza. Co więcej, dysponowanie przez pełnomocnika środkami zmarłej osoby po jej śmierci, ale przed poinformowaniem o tym banku, jest niezgodne z prawem.
Pokrycie kosztów pogrzebu
Istnieją sytuacje, gdy na środki nie trzeba czekać do postępowania spadkowego. Pierwsza to zwrot kosztów pogrzebu. Po przedstawieniu bankowi faktur czy rachunków za organizację pogrzebu posiadacza rachunku, instytucja jest zobowiązana do pokrycia tego kosztu ze środków z konta zmarłego (oczywiście do wysokości salda rachunku).
Dodatkowo, kwota, o której zwrot rodzina zmarłego będzie wnosiła, nie powinna przekroczyć sumy ukrytej pod enigmatyczną nazwą „kosztów urządzenia pogrzebu zgodnie ze zwyczajami przyjętymi w danym środowisku”. Banki sam decydują, które wydatki uznać za „zgodne ze zwyczajami”, a które nie.
Uwaga - obowiązek pokrycia kosztów pogrzebu nie obowiązuje, jeśli miałby on był zrealizowany z rachunku wspólnego, którego współposiadaczem była zmarła osoba.
Dyspozycja wkładem na wypadek śmierci
Istnieje także możliwość, aby właściciel rachunku osobistego wskazał osobę, która po jego śmierci bez postępowania spadkowego otrzyma przynajmniej część zdeponowanych środków. Wystarczy, aby w banku wydał tzw. dyspozycję wkładem na wypadek śmierci.
Środki mogą zostać w ten sposób wypłacone jednej lub kilku osobom. Składając dyspozycję podaje się dokładnie kwotę, którą chce się danej osobie przekazać, albo procentową część zapisu. Jednak grono osób, wobec których można złożyć taką dyspozycję ogranicza się tylko do małżonka, rodzeństwa, zstępnych i wstępnych.
Kwota, którą udostępni bank, może nie stanowić całości środków zgromadzonych przez zmarłego. Wartość przekazanych pieniędzy nie może przekroczyć 20-krotności przeciętnego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw bez wypłat nagród z zysku (za ostatni miesiąc przed śmiercią posiadacza rachunku), czyli aktualnie ok. 75 tys. zł. Reszta (jeśli istnieje) wchodzi do masy spadkowej.
Jeśli w dniu realizacji dyspozycji kwota na koncie będzie niższa niż kwota dyspozycji, to zapisy na rzecz poszczególnych osób zostaną proporcjonalnie zmniejszone. Z kolei jeśli komuś zostanie wypłacona wyższa kwota niż rzeczony powyżej limit, jest zobowiązany zwrócić nadwyżkę spadkobiercom.
Dyspozycja wkładem na wypadek śmierci (podobnie jak pokrycie kosztów pochówku) nie obowiązuje przy kontach wspólnych, a jedynie przy indywidualnych.
Sprawdź też, co dzieje się po śmierci klienta banku z jego kredytem hipotecznym i długiem na karcie kredytowej.
Mikołaj Fidziński
Comperia.pl