Obowiązkowe zabezpieczenia do otwartych rachunków powierniczych, powiązanie wpłat nabywców z postępami prac budowlanych i wymagana zgoda banku na bezobciążeniowe przeniesienie własności mieszkania na nabywcę – to jedne z wielu założeń UOKiK-u, które mają się znaleźć w projekcie nowelizacji ustawy deweloperskiej.
Ustawa deweloperska w obecnej formie nie chroni nabywców w wystarczającym stopniu, ale już wkrótce może się to zmienić. UOKiK przedstawił założenia, które posłużą do przygotowania projektu nowelizacji Ustawy o ochronie praw nabywcy lokalu mieszkalnego lub domu jednorodzinnego z 2011 r.
Koniec niezabezpieczonych rachunków powierniczych
Obecnie deweloperzy mogą przyjmować wpłaty od nabywców wyłącznie na mieszkaniowe rachunki powiernicze (MRP):
otwarte
lub
zamknięte.
W przypadku zamkniętych MRP bank udostępnia deweloperowi pieniądze wpłacane przez klientów dopiero po zakończeniu inwestycji. Przez cały czas jej trwania środki te pozostają zamrożone na MRP.
Otwarte MRP pozwalają deweloperom na dostęp do środków wpłacanych przez klientów jeszcze w trakcie trwania prac budowlanych. Pieniądze przekazywane są przez bank w transzach – po każdym zakończonym etapie budowy, wymienionym w harmonogramie inwestycji. W tym przypadku po ewentualnym bankructwie dewelopera klienci mogą liczyć na mocno ograniczoną ochronę. Odzyskać uda się im co najwyżej ostatnią wpłaconą transzę. Poprzednie zostały już wcześniej przekazane deweloperowi.
Zgodnie z danymi UOKiK-u z otwartych rachunków powierniczych korzysta aż ok 80% deweloperów. Ponieważ to zdecydowanie mniej bezpieczny dla klientów mechanizm obsługi wpłat, UOKiK chce, by przy otwartych MRP został wprowadzony obowiązek stosowania gwarancji bankowych lub ubezpieczeniowych, dzięki któremu pieniądze nabywców mogłyby być chronione w pełnej wysokości.
Bank prześwietli dewelopera
Założenia UOKiK-u przewidują, że wpłaty klientów będą powiązane z postępami prac budowlanych. Przez wypłatą pieniędzy deweloperowi bank ma zweryfikować, czy deweloper posiada prawo do terenu, ma aktualne pozwolenie na budowę oraz czy nie jest w trakcie postępowania upadłościowego lub restrukturyzacyjnego.
Jeśli deweloper zaprzestanie budowy, bank będzie musiał rozwiązać z nim umowę o prowadzenie rachunku powierniczego, a zgromadzone na koncie pieniądze przekazać nabywcom lokali.
Oddzielny rachunek dla każdej inwestycji
Obecnie wielu deweloperów korzysta z jednego MRP dla danego przedsięwzięcia, nawet gdy jest ono wieloetapowe. Po zmianach każde z zadań inwestycyjnych, które zostanie wyodrębnione z przedsięwzięcia, ma zostać wyposażone z oddzielny rachunek. Ułatwi to nabywcom ewentualne dochodzenie roszczeń.
Maksymalnie 1% opłaty rezerwacyjnej
Wśród propozycji zmian znalazło się ograniczenie wysokości opłat rezerwacyjnych, jakie mogą pobierać deweloperzy. W ramach umów rezerwacyjnych. Maksymalną kwotą, której mógłby żądać deweloper, byłby 1% ceny zakupu. Opłata miałaby charakter kaucji – musiałaby zostać zwrócona, gdyby klient nie otrzymał kredytu hipotecznego.
UOKiK chce przy tym uregulować czas, jaki miałby potencjalny nabywca na uzyskanie kredytu – obecnie deweloperzy mogą dowolnie ustalać okres, jaki dają klientom na znalezienie kredytu.
Zgoda banku na zwolnienie hipoteki
UOKiK postuluje również, by nowelizacji prawa obowiązkowym załącznikiem do umowy deweloperskiej była zgoda banku, który udzielił deweloperowi kredytu, na zdjęcie hipoteki z lokalu kupowanego przez nabywcę po wpłaceniu przez niego pełnej ceny zakupu. Obecnie to bank finansujący dewelopera ma pierwszeństwo w zaspokajaniu roszczeń w przypadku bankructwa dewelopera.