Niewielu spadkobierców lub obdarowanych jest świadomych konsekwencji podatkowych przyjęcia spadku lub darowizny. Od uzyskanych dóbr trzeba zapłacić podatek. Można jednak skorzystać ze zwolnienia z niego, o ile znajdujemy się w odpowiedniej grupie podatkowej.
Przepisy dotyczące spadków i darowizn są dość skomplikowane i niekoniecznie jasne dla przeciętnego spadkobiercy lub obdarowanego. Warto poznać je bliżej, by później nie mieć kłopotów z fiskusem.
Obowiązek podatkowy
Decydując się na przyjęcie spadku, należy wiedzieć, że obowiązek odprowadzenia podatku następuje z chwilą wyrażenia zgody na przyjęcie spadku.
W przypadku przyjęcia darowizny obowiązek odprowadzenia podatku następuje z chwilą złożenia przez darczyńcę oświadczenia, potwierdzonego notarialnie. Warto dodać, że podstawą do naliczenia podatku jest wartość nabytych rzeczy i praw majątkowych, ale po odliczeniu długów.
Od spadku oraz darowizn należy odprowadzić podatek. Najbliższa rodzina może być jednak z niego zwolniona, jeśli wartość darowizny (czy spadku) nie przekroczyła odpowiedniej kwoty. Próg ten zależy od stopnia pokrewieństwa darczyńcy i obdarowanego.
Po przekroczeniu progów
Podatek od spadku oraz darowizny jest obowiązkowo płatny przez osoby spokrewnione z darczyńcą dopiero po przekroczeniu odpowiednich progów podatkowych:
- pierwszy z progów dotyczy przekroczenia kwoty 9 637 zł dla I grupy podatkowej,
- drugi próg określa przekroczenie kwoty 7 276 zł dla II grupy podatkowej,
- trzeci związany jest w przekroczeniem kwoty 4 902 zł dla III grupy podatkowej.
Podział na grupy
I grupa podatkowa dotyczy najbliżej rodziny, a więc:
- współmałżonka,
- dzieci, pasierbów,
- wnuków, prawnuków,
- rodziców, ojczyma, macochy, teściów,
- dziadków,
- zięcia, synowej.
Do II grupy podatkowej należy zaliczyć nieco dalszą rodzinę, czyli:
- zstępni rodzeństwa (np. siostrzenica, bratanek),
- braci i siostry rodziców (np. wuj, ciotka)
- dzieci i małżonków pasierbów,
- małżonków rodzeństwa (np. szwagier),
- małżonków innych zstępnych (np. mąż wnuczki).
III grupa podatkowa to tzw. inni nabywcy, czyli wszyscy, którzy dostają spadek lub darowiznę – a konkretnie wszyscy, którzy nie zaliczają się do I i II grupy podatkowej (np. znajomi, osoby dalej spokrewnione, np. kuzyni).
Zerowa grupa podatkowa
Ulga, która przysługuje w ramach tzw. zerowej grupy podatkowej, pojawiła się stosunkowo niedawno, wprowadzona na podstawie art. 1 pkt 4 Ustawy z 16 listopada 2006 roku o zmianie ustawy o podatku od spadków i darowizn oraz Ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych. Sprawa dotyczy nieodpłatnego nabycia środków i praw majątkowych przez członków najbliższej rodziny.
Do szczególnie uprzywilejowanej pod względem podatkowym grupy 0 zalicza się:
- małżonka,
- zstępnych (dzieci, wnuki, prawnuki),
- wstępnych (np. rodzice, dziadkowie),
- rodzeństwo,
- pasierbów,
- ojczyma, macochę.
Należy podkreślić, iż w zerowej grupie podatkowej nie są ujęci zięciowie, synowe, a także teściowie, którzy zostali wymienieni w pierwszej grupie podatkowej.
Zerowa nie zadziała z „automatu”
To, że ktoś znalazł się w zerowej grupie podatkowej, nie oznacza, że automatycznie został zwolniony z podatku. Musi spełnić określone przepisami warunki, a jednym z podstawowych jest zgłoszenie nabytego majątku do właściwego urzędu skarbowego (w przypadku spadku – w przeciągu 6 miesięcy od nabycia praw spadkowych).