Problem niewypłacalności dotyka obecnie wielu przedsiębiorców. Poniżej przedstawimy odpowiedzi na pytanie, kto, kiedy i jak może zgłosić wniosek o upadłość przedsiębiorstwa.
Podstawą zgłoszenia do sądu wniosku o upadłość danego przedsiębiorcy jest jego niewypłacalność, czyli brak możliwości regulowania zobowiązań pieniężnych, a w przypadku spółek prawa handlowego sytuacja, w której zobowiązania tych spółek przekroczą wartość ich majątku, nawet gdy spółka swoje zobowiązania reguluje na bieżąco.
Złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości
Wniosek o upadłość przedsiębiorcy należy złożyć do sądu. Zrobić to może wierzyciel lub sam dłużnik, który stał się niewypłacalny. Warto pamiętać, że upadłość może być ogłoszona jedynie wobec dłużnika, który ma więcej niż jednego wierzyciela.
O ile w przypadku wierzycieli złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości dłużnika stanowi tylko uprawnienie, o tyle w przypadku samego dłużnika jest to obowiązek, który musi wypełnić w terminie 2 tygodni od momentu powstania niewypłacalności. Warto wspomnieć, że w przypadku małych spółek rozpoczynających działalność może to być bardzo kłopotliwe, ponieważ zaciągają one zobowiązania takie jak umowy najmu czy leasingu, które w efekcie mogą skutkować powstaniem formalnej niewypłacalności.
Ogłoszenie przez sąd postanowienia o upadłości dłużnika
Następnym etapem po złożeniu wniosku upadłościowego jest ogłoszenie przez sąd postanowienia o upadłości dłużnika, w którym określony zostaje tryb przeprowadzenia postępowania upadłościowego. Wyróżniamy 2 tryby: upadłość obejmującą likwidację majątku upadłego oraz upadłość z możliwością zawarcia układu. Celem obydwu trybów postępowania jest zaspokojenie wierzycieli, jednak z różnym skutkiem dla upadłego.
Upadłość likwidacyjna
Przy ogłoszeniu upadłości likwidacyjnej upadły traci możliwość zarządu swoim majątkiem, który zostaje przejęty przez wyznaczonego przez sąd syndyka. Syndyk dokonuje spisu inwentarza, tj. ustala, co wchodzi w skład majątku upadłego, a następnie szacuje wartość tego majątku. Następnie syndyk dokonuje sporządzenia planu podziału likwidacyjnego, który określa kolejność wierzycieli, a następnie rozpoczyna sprzedaż majątku dłużnika, mając na celu zdobycie środków na spłatę wierzycieli.
W pierwszej kolejności syndyk może dokonać sprzedaży ruchomości w celu zaspokojenia kosztów postępowania upadłościowego. Jeżeli koszty te przewyższają wartość majątku dłużnika, sąd umarza postępowanie upadłościowe. W przeciwnym razie po wykonaniu ostatecznego planu podziału majątku lub wcześniejszej spłacie wszystkich wierzycieli sąd stwierdza zakończenie postępowania upadłościowego, a upadła firma przestaje istnieć.
Upadłość układowa
Drugim, bardziej korzystnym dla przedsiębiorcy, rodzajem upadłości jest upadłość układowa. Decyzja o ogłoszeniu jej należy do sądu, który dokonuje tego za zgodą wierzycieli, jeżeli widzi podstawy do uratowania przedsiębiorstwa i zaspokojenia wierzycieli poprzez zyski osiągane z dalszej działalności dłużnika. Istotą tego typu upadłości jest układ zawarty między wierzycielami a upadłym, określający sposób restrukturyzacji zobowiązań upadłego i sposób zaspokojenia wierzycieli. Układ musi zostać zatwierdzony przez sąd, który następnie czuwa nad wykonaniem porozumienia.
Spłata wierzycieli
Finalnym efektem wykonania układu powinna być spłata wierzycieli z równoczesnym - i o ile pozwalają na to racjonalne względy - utrzymaniem działalności przedsiębiorstwa. Podczas wykonywania układu upadły może sam zarządzać swoim majątkiem, jednak pod kontrolą ustanowionego przez sąd nadzorcy sądowego. W przypadku nieprawidłowego wykonywania zarządu sąd może odebrać go upadłemu i powierzyć zarządcy sądowemu.
Ogłoszenie upadłości firmy zawsze oznacza jej niewypłacalność, ale nie zawsze oznacza koniec jej działalności. Upadłość układowa może oznaczać wybrnięcie z niewypłacalności i przy szczęśliwym finale doprowadzić do przetrwania przedsiębiorstwa.