Prawo deweloperskie obowiązujące od 29 kwietnia 2012 roku pomaga lepiej chronić interesy konsumentów, nawet gdy deweloper ogłosi upadłość. Wprowadzono mechanizmy, które mają odpowiednio zabezpieczać nabywców. Czy okazują się wystarczające?
W przypadku bankructwa dewelopera nie cały jego majątek wchodzi do całkowitej masy upadłościowej. Zostają z niej wyodrębnione pieniądze wpłacane przez nabywców na mieszkaniowe rachunki powiernicze, prawa własności i prawa użytkowania wieczystego, jak również wszelkie dopłaty, które zostaną przeznaczone na ukończenie inwestycji. Ta wyodrębniona masa upadłościowa w pierwszej kolejności zaspokaja roszczenia nabywców. Oznacza to, że przyjmuje się tu inne rozwiązania niż w przypadku zwykłych bankructw przedsiębiorców, gdzie nie dzieli się masy upadłościowej.
Dzięki wprowadzeniu mieszkaniowych funduszy powierniczych, pieniądze nie są przez konsumentów bezpośrednio wpłacane na konto dewelopera, ale zostają bezpiecznie zdeponowane w banku. Deweloper nie może nimi dowolnie dysponować, a każdy z nabywców ma własny, wyodrębniony rachunek. W zależności od jego rodzaju (otwarty lub zamknięty), deweloper otrzymuje pieniądze albo po zakończeniu poszczególnych etapów budowy, albo po zakończeniu całej inwestycji. Pilnuje tego bank.
Opisany stan prawny jest bardzo korzystny dla pechowych klientów dewelopera. W przypadku bankructwa dewelopera ich wierzytelności zaspokajane są w pierwszej kolejności, a nie, jak to zwykle bywa w przypadku upadłych firm, wierzytelności państwa (np. zaległe składki na ubezpieczenia społeczne, podatki itd.). Taki właśnie był cel - maksymalna ochrona interesów konsumenta - wprowadzenia tzw. ustawy deweloperskiej z 2012 r. Nabywcy wpłacają dzięki zmianie prawa pieniądze na inwestycje budowlane ze świadomością, że ich środki będą dobrze zabezpieczone. Pieniędzmi opiekuje się bank i to on odpowiada za ich wypłatę deweloperowi, kontrolując, by ten, realizując powziętą inwestycję, spełnił wszystkie warunki określone w ustawie.
Ustawa deweloperska wprowadziła jeszcze jedno korzystne dla konsumentów rozwiązanie. Klienci każdej z inwestycji danego dewelopera tworzą tzw. zgromadzenie nabywców lokali mieszkalnych lub domów jednorodzinnych. To właśnie zgromadzenie decyduje, jaki będzie dalszy los inwestycji upadłego dewelopera. Wariantów jest kilka. Zgromadzenie może podjąć decyzję o zwrocie nabywcom pieniędzy z mieszkaniowych rachunków powierniczych, ale może także chcieć kontynuować inwestycję, by doprowadzić ją do końca. Może również zdecydować o zawarciu układu likwidacyjnego.