Księgi wieczyste zawierają cenne informacje, dotyczące nieruchomości. Dokumentują przede wszystkim prawa własności do majątku oraz jego ewentualne obciążenia. Przed inwestycją w mienie nieruchome warto zapoznać się z jego księgą wieczystą.
Księga wieczysta jest zapisem danych związanych ze stanem prawnym nieruchomości. Informuje o właścicielach majątku oraz związanych z nim zobowiązaniach finansowych. Wszystkie wpisy widniejące w rejestrze ksiąg wieczystych są jawne, dlatego każdy zainteresowany, za zgodą sądu wieczystoksięgowego, może uzyskać do nich dostęp.
Księgi wieczyste działają w oparciu o ściśle określone zasady, do których należą:
- jawność formalna – w obecności odpowiedniego pracownika sądu, każdy ma prawo do zapoznania się z treścią księgi wieczystej (niektóre jej akta mogą jednak przeglądać jedynie osoby związane z nią interesem prawnym oraz notariusz),
- domniemanie zgodności ze stanem prawnym – stan prawny ujawniony w księdze wieczystej powinien być zgodny z rzeczywistością, więc jeżeli ktoś chce udowodnić wykrytą niezgodność, ewentualne zmiany zostaną naniesione jedynie w trakcie odpowiedniego procesu cywilnego,
- rękojmia wiary publicznej ksiąg wieczystych – w przypadku nabycia nieruchomości od domniemanego właściciela widniejącego w księdze wieczystej, który w rzeczywistości nie jest jej posiadaczem, kupujący i tak staje się jej nowym nabywcą,
- pierwszeństwo praw wpisanych – prawa rzeczowe wpisane do księgi wieczystej mają pierwszeństwo wobec praw w niej nieujawnionych.
Każda księga posiada cztery podstawowe działy:
- dział I - składający się z dwóch części:
- oznaczenie nieruchomości - informuje o położeniu, sposobie korzystania z majątku oraz jego powierzchni,
- spis praw związanych z własnością – zawiera wstępne informacje dotyczące ewentualnych posiadaczy nieruchomości,
- dział II - obejmuje informacje dotyczące aktualnego właściciela (bądź właścicieli) nieruchomości,
- dział III - opisuje możliwe obciążenie oraz ograniczenia, z którymi związana jest dana własność takie jak np. egzekucja komornicza,
- dział IV - składa się z wpisów o wszystkich hipotekach, które stanowiły bądź stanowią zabezpieczenie zadłużeń ciążących na danej własności.
Należy pamiętać, że wszelkie zmiany w księgach wieczystych dokonywane są w sądach wieczystoksięgowych. Czas pomiędzy ustanowieniem zmiany, a jej wpisem do księgi wieczystej może zabrać trochę czasu. Dzięki temu, że wnioski o zmianę hipoteki są jawne, wszelkie zmiany podejmowane w zakresie stanu prawnego nieruchomości można w prosty sposób sprawdzić.