Zmiany stóp procentowych mają istotny wpływ na całą gospodarkę, w szczególności na finanse każdego z nas. To ich wysokość decyduje o oprocentowaniu kredytów i lokat. Z kolei o poziomie „urzędowych” poziomów stóp informuje Rada Polityki Pieniężnej. Dowiedz się, jak działa RPP?
Do najważniejszych stóp procentowych w Polsce należą:
1. stopa referencyjna- stopa oznaczająca minimalne oprocentowanie „operacji otwartego rynku”, czyli stawek odpowiedzialnych za działania NBP w zakresie „zdejmowania” z rynku nadmiaru pieniędzy. Dzięki skupowaniu lub sprzedaży krótkoterminowych papierów wartościowych możliwe jest przywrócenie równowagi na rynku bankowym.
2. stopa redyskontowa weksli- wartość procentowa, po jakiej bank centralny skupuje weksle od banków komercyjnych.
3. stopa lombardowa- określa oprocentowanie kredytów, które banki komercyjne zaciągają w banku centralnym. W rzeczywistości jest to maksymalny poziom oprocentowania pożyczek, bo gdyby którykolwiek z banków oferował kredyty na wyższy procent, to nie będzie miał klientów (innym bankom bardziej będzie się opłacało wziąć kredyt w banku centralnym).
4. stopa depozytowa- oprocentowanie lokaty, którą bank komercyjny może założyć w banku centralnym. Ta stopa określa natomiast minimalne oprocentowanie kredytów. Żaden bank nie będze chciał pożyczać pieniędzy na niższy procent, bo bardziej opłacalne jest zdeponowanie kwoty w bc.
Aktualne stopy procentowe. Stopa:
-referencyjna- 3,5 proc.
-redyskontowa weksli- 3,75 proc.
-lombardowa- 5 proc.
-depozytowa- 2 proc.
-WIBOR 3M- 3,85 proc.
Wpływ stóp na WIBOR i oprocentowanie produktów bankowych
Stopa lombardowa i depozytowa informują o opłacalności dawania i zaciągania kredytów. W określonych przez nich widełkach musi się więc zawierać WIBOR, czyli procentowa wartość, po której banki udzielają sobie pożyczek (jest ustalana każdego dnia na podstawie ofert przedstawicieli banków). Innymi słowy, jeżeli WIBOR przewyższy stopę lombardową banki zamiast od siebie, będą pożyczać od banku centralnego. Jeżeli zaś WIBOR będzie niższy od stopy depozytowej, banki zamiast pożyczać sobie pieniądze, będą wolały zdeponować je w banku centralnym i uzyskać wyższy procent.
W ten sposób ustanowienie stóp procentowych wpływa na WIBOR (a rata kredytu jest liczona jako WIBOR + marża banku)
Przy podwyższeniu stóp pieniądz staje się droższy dla banków, tzn. droższe jest jego pozyskanie. Dlatego podnoszą oprocentowanie lokat, by zachęcić klientów do deponowania relatywnie cenniejszego pieniądza w banku. Jednocześnie podwyżce ulega oprocentowanie kredytów, co jest skutkiem podwyższenia stopy WIBOR (przy podwyżce stopy depozytowej i lombardowej, stopa WIBOR pomiędzy nimi również musi wzrosnąć). Działanie to jest nazywane polityką restrykcyjną. Prowadzi do spadku inwestycji i zmniejszenia presji inflacyjnej, ponieważ wycofuje pieniądz z obrotu- atrakcyjny procent na lokacie zachęca do ich zakładania, natomiast wysokie oprocentowanie kredytów ma wprost przeciwny efekt.
Odwrotnym działaniem jest polityka ekspansywna, z którą mieliśmy do czynienia w czasie światowego kryzysu. Obniżanie stóp procentowych od 2008 r. miało zniechęcić do zakładania lokat i promować kredyty, w skutek czego spodziewano się pobudzenia gospodarki.
Kto za tym wszystkim stoi?
Instytucją odpowiedzialną za te działania jest Narodowy Bank Polski, który ma konstytucyjne prawo ustalania i realizowania polityki pieniężnej w Polsce. Wysokość stóp procentowych ustala organ NBP- Rada Polityki Pieniężnej.
RPP składa się z 10 członków, którzy powinni posiadać wiedzę z zakresu finansów. Po trzech członków jest wybieranych na 6-letnią kadencję przez Prezydenta RP, Sejm i Senat. Dziesiątą i najważniejszą osobą w radzie jest jej Przewodniczący. Stanowisko to obejmuje Prezes NBP, który wg Konstytucji musi być bezpartyjny, nie może należeć do związku zawodowego ani prowadzić działalności gospodarczej, której nie da się pogodzić z godnością tego urzędu. Ten zapis powinien gwarantować, że wszelkie decyzje na tym niezwykle odpowiedzialnym i ważnym stanowisku podejmowane będą przez wzgląd na interes państwa polskiego, a nie z powodów politycznych.
Po tragicznej śmierci ś.p. Sławoimira Skrzypka stanowiska Prezesa NBP pozostaje nieobsadzone, a jego obowiązki przejął pierwszy zastępca- Piotr Wiesiołek.
Wszelkie decyzje RPP podejmowane są większością głosów, a w przypadku ich równego podziału decyzja Prezesa NBP liczy się podwójnie i przeważa szalę głosowania.
W 2010 r. rozpoczęła się trzecia kadencja Rady Polityki Pienięznej. Poprzednimi Przewodniczącymi byli Hanna Gronkiewicz Waltz oraz Leszek Balcerowicz.
Komunikaty RPP
W ostatnim komunikacie RPP postanowiła pozostawić stopy procentowe bez zmian, co oznacza brak radykalnych zmian w wysokośći oprocentowania kredytów i lokat. Śledzenie oświadczeń Rady Polityki Pienięznej jest źródłem cennej i oczekiwanej informacji. Można z nich wywnioskować nie tylko obecny stan polskiej gospodarki, ale także kierunek jej rozwoju w przyszłości.
Marcin Zienkiewicz
Analityk Comperia.pl