Koszty kredytów gotówkowych w poszczególnych bankach potrafią się znacznie różnić, a – wbrew obiegowej opinii – cena pożyczki wcale nie zależy od wielkości i pozycji rynkowej kredytodawcy. Znany bank to nie znaczy tani kredyt. Jak zatem nie nabrać się na drogą pożyczkę? Wyjaśniamy, na co zwracać uwagę, sięgając po pieniądze od banku.
Oprocentowanie w skali roku
Podstawowym kosztem kredytu jest oprocentowanie nominalne. Jego wysokość jest ograniczona przepisami ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim (t.j. Dz. U. 2018 r., poz. 993). Limit wynosi dwukrotność odsetek ustawowych, a te są równe sumie stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego oraz stawki 3,5%. Wzór poniżej:
maksymalne oprocentowanie kredytu = 2 x (stopa referencyjna NBP + 3,5%)
Z uwagi na to, że stopa referencyjna NBP wynosi obecnie 1,5%, oprocentowanie kredytów bankowych (i pozabankowych pożyczek ratalnych oraz chwilówek) nie może aktualnie przekroczyć 10% w skali roku, zgodnie z równaniem:
2 x (1,5% + 3,5%) = 10%
Zaciągając kredyt, pamiętaj, że oprocentowanie banki podają w skali roku. Jeśli oprocentowanie twojej pożyczki ma wynieść 10%, to nie znaczy, że suma odsetek wyniesie tylko 10% pożyczonej przez ciebie kwoty, niezależnie od tego, na ile rat rozłożysz spłatę zadłużenia.
Oprocentowanie zmienne lub stałe
Górna granica nominalnej stopy procentowej kredytów jest taka sama dla umów zawartych w oparciu o oprocentowanie zmienne, jak i tych z oprocentowaniem stałym. Czy zatem kredyt „na stałe” lub „zmienne” 10% będzie kosztować zawsze tyle samo? Odpowiedź brzmi: to zależy.
Oprocentowanie stałe ma tę własność, że pozostaje niezmienne przez cały okres umowy. Kredytobiorca z góry wie, ile dokładnie odsetek w sumie spłaci bankowi z końcem umowy.
Oprocentowanie zmienne jest sumą stałej marży i podlegającej zmianom stopy bazowej – dla kredytów konsumenckich zwykle jest nią WIBOR 3M.
Część zmienna oprocentowania nie może być modyfikowana przez bank dowolnie. Zasady podnoszenia lub obniżania wysokości tej składowej są opisane w umowie kredytowej i następują zależnie od zmian na rynku międzybankowym. Jeśli stopa WIBOR 3M – aktualizowana co 3 miesiące – wzrośnie lub spadnie o określoną wartość, bank (na zasadach wyrażonych w umowie) zyska możliwość stosownego podwyższenia lub obniżenia oprocentowania zawartej wcześniej z klientem umowy kredytowej.
Z uwagi na to, że nikt przyszłości nie zna, w przypadku kredytów z oprocentowaniem zmiennym niemożliwe jest określenie z góry dokładnego kosztu spłaty. Wynikiem tego kredyty z oprocentowaniem zmiennym niosą za sobą wyższe ryzyko dla klienta, bo nie w przypadku negatywnych zmian gospodarczo-rynkowych raty jego kredytu mogą wzrosnąć. Równie dobrze mogą jednak spaść. W związku z tym wyższe ryzyko nie oznacza, że kredyty ze stopą zmienną z założenia są mniej korzystne w porównaniu do tych z oprocentowaniem stałym. Porównanie rzeczywistej rentowności obu wariantów jest jednak możliwe dopiero po zakończeniu umów i zsumowaniu wszystkich odsetek (i innych kosztów) zapłaconych w całym okresie.
Opłaty pozaodsetkowe
Wśród opłat pozaodsetkowych związanych z umową kredytową najczęściej występującą opłatą (zwykle: jedyną) jest prowizja za rozpatrzenie wniosku lub prowizja za przygotowanie umowy kredytowej (w różnych bankach występuje pod różnymi nazwami).
Obecnie rzadko można spotkać opłaty innego typu, jak popularną niegdyś opłatę przygotowawczą czy – szeroko pojętą – opłatę administracyjną.
Wysokość poszczególnych prowizji nie jest regulowana ustawowo w sposób bezpośredni, ale od niedawna (od 2016 r.) prawo ogranicza łączną wysokość wszystkich opłat pozaodsetkowych do 25% całkowitej kwoty kredytu powiększonej o 30% za każdy rok spłaty.
Jednocześnie obowiązuje zasada (ustawowa), że wszystkie łączne koszty pozaodsetkowe nie mogą przekroczyć kwoty udzielonego kredytu.
By mieć świadomość wysokości wszystkich opłat, jakie naliczy twój bank od umowy kredytowej, skoncentruj swoje porównania nie na zestawieniu kosztów poszczególnych opłat, ale na sumie całkowitej kwoty do zapłaty. Po odjęciu od niej kwoty, którą otrzymałeś „na rękę”, uzyskasz klarowną informację o rzeczywistym koszcie twojego kredytu.
Ubezpieczenie do kredytu
Choć różnego rodzaju polisy (na życie, od utraty pracy) w niniejszym artykule wyodrębniamy, poświęcając im osobny akapit, to należy pamiętać, że ustawowo traktowane są jako jeden z wielu elementów rozumianych jako pozaodsetkowe koszty kredytu – ale pod warunkiem, że ubezpieczenie było obowiązkowe w ramach danej oferty.
Jeśli bank oferowane warunki cenowe (oprocentowanie czy prowizję) uzależniał od zawarcia umowy polisy, to składka ubezpieczeniowa (po zsumowaniu jej z pozostałymi pozaodsetkowymi opłatami kredytowymi) nie może przekroczyć w całym okresie umowy limitu opisanego tu wcześniej. Dotyczy to wszystkich polis, niezależnie od sposobu pobierania składki, która może być opłacana przez ubezpieczonego kredytobiorcę w ratach, miesięcznie, ale na odrębny rachunek bankowy, czy też jednorazowo z góry za cały okres umowy lub tylko kilka pierwszych lat.